شناخت و انتخاب اگزاست فن و فن
فن و اگزاست فنهای مورد استفاده در سیستم‌های تهویه مطبوع به دو نوع تقسیم میشوند.
فن گریز از مرکز (سانتریفوژ)
فن محوری
جهت انتخاب و توصیف عملکرد فن از پارامترهای زیر استفاده می‌شود.
مقدار هوای جا به جا شده بر حسب (لیتر در دقیقه ، فوت مکعب در دقیقه ، متر مکعب در ساعت)
فشار استاتیک (SP)
سرعت دوران – دور در دقیقه (rmp)
توان ترمزی (Bhp)
فن و اگزاست فن گریز از مرکز: به فن هایی اطلاق می‌شود که به وسیله نیروی گریز از مرکز (سانتریفوژ) هوا را به حرکت در می آورد. در فنهای سانتریفوژ اختلاف زاویه ورود و خروج هوا 90 درجه است.
فنهای سانتریفوژ می‌توانند به صورت دمنده یا مکنده عمل نمایند.
سه نوع عمده فنهای سانتریفوژ عبارتند از :
فن سانتریفوژ فوروارد (با پروانه خمیده به جلو)
فن سانتریفوژ بکوارد (با پروانه خمیده به عقب)
فن سانتریفوژ رادیال (با پروانه‌های شعاعی).
انواع فن سانتریفوژ
فن سانتریفوژ فوروارد (خمیده به جلو) دارای فشار خروجی بیشتر نسبت به فن سانتریفوژ بک وارد می‌باشد لذا به این دلیل از این فن‌ها به دلیل فشار مکش پایین اغلب در سیستم‌های دمنده استفاده می‌شود.
بهترین کاربرد فن سانتریفوژ فوروارد جهت ظرفیت کمتر از 20000 فوت مکعب در دقیقه و فشار استاتیک کمتر از۱.۵ اینچ ستون آب است.
فن های سانتریفوژ فنهای کم صدایی هستند. از این فن‌ها نباید جهت اگزاست و خروج دود و آلودگی استفاده نمود چرا که آلودگی پره‌ها سبب نا میزانی پروانه می‌گردد.
فن سانتریفوژ فوروارد
فن سانتریفوژ بک وارد (خمیده به عقب) دارای فشار خروجی کمتر نسبت به فن سانترفیوژ فوروارد می‌باشد. فنهای سانتریفوژ بک وارد داری فشار مکش بالایی می‌باشند و اغلب در سیستم‌های مکنده مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اغلب در سیستم‌های که طول کانال کشی زیاد است و فشار استاتیک بالاست جهت مکش از فن سانتریفوژ بکوارد استفاده می‌گردد.
سرعت آنها در یک جریان ثابت نسبت سانتریفوژ فوروارد حدود 2 برابر است.
فن سانتریفوژ بکوارد
فنهای پروانه شعاعی جهت سیستم‌هایی که با مواد سر و کار دارند مانند جمع آوری تکه‌های کاغذ – خاک اره و ... استفاده می‌شود. در این نوع فن‌ها ذرات کثیف از میان پره‌ها عبور داده می‌شود.
این فن‌ها دارای پروانه‌های ضخیم و سنگین می‌باشند که کمتر به مواد آلوده میشوند. معمولا صدای بیشتری نسبت به انواع دیگر و کمترین بازدهی را دارند.
فن سانتریفوژ رادیال
فن با پروانه ایرفویل از نوع فنهای گریز از مرکز بک وارد است به گونه‌ایی که کولر گازی خمیدگی در طراحی پره‌ها نیست و فقط به سمت عقب شیب دارند.
پر بازده‌ترین فن گریز از مرکز است که البته هزینه ساخت بالایی دارد. از فن گریز از مرکز با پروانه ایر فویل جهت افت فشار استاتیک بالا و حجم هوادهی بالا استفاده می‌شود.
فن سانتریفوژ بکوارد ایرفویل
نکات مهم در طراحی فن گریز از مرکز:
نکات مربوط به ورودی فن‌ها که می‌توانند تک ورودی (SWSI) یا دو ورودی از دو طرف (DWDI) باشند. به این فن‌ها اصطلاحاً تک پهنا و دو پهنا گفته می‌شود.
جهت جریان که با توجه به محل نصب و کاربری انتخاب می‌شود. به گونهای که ناظر در سمت مکش قرار دارد و جهت را تعیین می نماید.
کلاس ساخت: فنهای گریز از مرکز بر اساس استاندارد AMCA (کنترل و جابجایی هوا) که ۴ کلاس را برای فن‌ها تعیین کرده است ساخته میشوند.
کلاس ساخت بر اساس دبی خروجی و فشار استاتیک تعیین میشوند که مواردی نظیر اندازه محفظه- فن و اندازه محور و یاتاقان- الکتروموتور و سرعت فن و ... را مدل می کند.
اغلب فن های مورد استفاده در تهویه مطبوع کلاس ساخت ۱ یا ۲ دارند.
فن محوری: به فن‌هایی اطلاق می‌شود که جریان هوا موازی محور فن به حرکت در می‌‌آید و اختلاف زاویه در هوای ورودی و خروجی وجود ندارد.
انواع پرکاربرد فنهای محوری یا آکسیال فنهای پروانه- فنهای لوله محوری و فنهای پره محوری می‌باشند.
فنهای پروانه‌ای آکسیال: که دارای دو پره یا بیشتر محاسبات تاسیسات می‌باشند که معمول‌ترین مدل‌های این فن ۴ یا ۶ پروانه می‌باشد.
این فن‌ها به صورت اتصال فن و موتور مستقیم در ظرفیت‌های پایین و اتصال فن و موتور به وسیله تسمه در ظرفیت‌های بالاتر تولید میشوند.
فنهای پروانه‌ای آکسیال دارای قاب با انحنا به داخل هستد که در قسمت ورودی و به شکل مخروطی هستند تا بتوانند هوا را به داخل فن هدایت نمایند.
فنهای پروانه‌ای برای کاربردهایی جهت حجم هوادهی بالا و فشار استاتیک کم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فن های پروانه‌ای به دلیل این که در برابر فشار استاتیک چیلر دارای افت شدید ظرفیت و هوادهی میشوند به ندرت به کانال‌کشی متصل میشوند و کاربرد آنها اغلب به صورت سقفی- دیواری و یا جابجایی هوا در یک محیط کاربرد دارند.
فن آکسیال لوله‌محوری: فن لوله‌محوری همان فن پروانه‌ای است. به این تفاوت که محفظه ای به شکل لوله دارد که معمولاً دارای ۴ تا ۸ پره و در اندازه ۱۸ تا ۶۰ اینچ ساخته میشوند.
لوله و محفظه این فن کارایی را افزایش می‌دهد به گونهای که هوا در خروجی فن حالت مارپیچی و در فاصله کمی بعد از فن به صورت مستقیم جریان می‌یابد.
این فن‌ها به صورت اتصال مستقیم به موتور که کاربرد آن جهت هوای تمیز و عاری از آلودگی است و به صورت اتصال تسمه‌ای است که جهت تخلیه اسپری رنگ و تخلیه گازها و دودها استفاده می‌شود.
فن پره‌محوری: شبیه همان فنهای لوله‌محوری است با این تفاوت هوا استفاده می‌شود. این پره‌ها جریان هوا را مستقیم می‌کنند و بازدهی فن و قابلیت‌های مربوط به فشار استایتک را افزایش می‌دهد. فنهای پره‌محور معمولاً در مسیر جریان و در طول کانال به جای فن گریز از مرکز استفاده میشوند و صدای زیادی تولید می‌کنند معمولاً در مکان‌هایی که محدودیت فضا داریم از این فن‌ها استفاده می‌کنیم.